Ο Έντουαρντ Ρόζενταλ, στο βιβλίο του: "Στόχος : η φθορά των συνειδήσεων", και σε ένα από τα κεφάλαια, πραγματεύεται το θέμα της αλλοτρίωσης του ατόμου. Θέτει εξ αρχής το ερώτημα, αν το άτομο παραμένει ικανό να σπάσει το φαύλο κύκλο της προπαγάνδας, που δυναστεύει τη συνείδησή του, ενόσω του ασκείται ο ψυχολογικός εξαναγκασμός.
Η συνεχής εξέλιξη όλων των πεδίων της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η απόκτηση της γνώσης και η εξειδίκευση της τεχνικής, όλο και περισσότερων στρωμάτων της κοινωνίας, διεργασίες που αποτελούν την αλυσίδα, για την οικοδόμηση δημιουργικού και κριτικού πνεύματος, δεν φαίνεται να είναι αρκετά, αλλά και να μοιάζουν ικανά, για να ανατρέψουν την παθητικότητα, με την οποία περιβάλλεται σήμερα η κοινωνία.
Στερημένη από τις δυνατότητες της, καταναλώνει σε μεγάλες μερίδες την παράλογη "μαζική κουλτούρα", αλλά και την προπαγάνδα, που στοχεύει σε κάθε είδους διχασμό, ειδικότερα, όταν γνωρίζει, κι όταν πολύ περισσότερο, αισθάνεται, ανικανοποίητη, από την πραγματική κατάσταση που την περιβάλει. Το μαύρο της ΕΡΤ, είναι ίσως μια περίπτωση, που εξηγεί σήμερα, αυτήν ακριβώς την ανορθολογική έκφραση της κοινωνίας. Τόσο σε ζητήματα διεκδικήσεων, όσο και, ειδικότερα, σε θέματα δημοκρατίας.
Αν και αποτέλεσε, ολόκληρη η κοινωνία, το πεδίο εφαρμογής του δόγματος του σοκ, από τους θιασώτες της μιας και μοναδικής λύσης, δεν κατάφερε ποτέ, η ίδια αυτή κοινωνία, να φτάσει και να δημιουργήσει συνθήκες ανατροπής, για μια πολιτική που καταστρέφει και εξαθλιώνει. Παρέμεινε, αδύναμη, σε μια διαμάχη, στην οποία αποδείχθηκε ανίκανη να αναστρέψει την κατάσταση. Έλειψε παντελώς το ζητούμενο. Η έκφραση, σύσσωμης της κοινωνίας, σε μια αυθεντική λαϊκή συμμετοχή. Η όποια διεκδίκηση, επικεντρώθηκε αποκλειστικά, πάνω στην υλική υπόσταση του θέματος.
Στην διαφαινόμενη αβεβαιότητα του αύριο, αυτό που έχει καταστεί, πλέον, καθεστώς στην σημερινή κοινωνία, αλλά και στην δικαιολογημένη αγωνία, κάτω από τις διαμορφωμένες συνθήκες του σήμερα, μήπως και χαθεί η εργασία μαζί με τα υλικά οφέλη που κερδήθηκαν, έχει καταστήσει το άτομο, ουσιαστικά, σκλάβο του αντικειμένου. Έπαψε να θεωρεί τον εαυτό του ως τον φορέα των δυνατοτήτων του κοινωνικού συνόλου. Αποδέχτηκε παθητικά ό,τι δεν απαιτείται να διακινδυνεύσει μια σύγκρουση, εφόσον μπορεί, κατά τη διαμορφωμένη γνώμη του πάντα, να αντισταθμίσει το συναίσθημα της μη ικανοποίησης, με την ελπίδα ό,τι αυτό που δεν έχει σήμερα, ίσως έχει μια ευκαιρία να το αποκτήσει αύριο, ή ακόμη, να το αποκτήσουν τα παιδιά του, αν δεν το καταφέρει ο ίδιος.
"Ο Γιαν Άϊλερς, μας πληροφορεί ο Έντουαρντ Ρόζενταλ, όσο αφοσιωμένος κι αν ήταν στ' αφεντικά του, δεν έπαυε να έχει, μόνιμα, το συναίσθημα κάποιου που πιάστηκε στην παγίδα". Ο Γιαν Άϊλερς, είναι το πρόσωπο που δανείστηκε, ο Γερμανός συγγραφέας Κρίστιαν Γκέισλερ, για να δώσει την εικόνα και την νοοτροπία του μέσου Γερμανού καταναλωτή στο μυθιστόρημά του "Κρύα χρόνια". Είναι ο άνθρωπος, όπως πληροφορούμαστε, που οδηγεί το αυτοκίνητο, το αγορασμένο με πίστωση, που κατοικεί στο αγορασμένο με πίστωση σπίτι, που χρησιμοποιεί το επίσης αγορασμένο με πίστωση πλυντήριο ρούχων, αλλά σπάει το κεφάλι του, μαζί με τη γυναίκα του, για το πως θα μπορέσει να εξοικονομήσει τα χρήματα που χρειάζονται για να πληρώσει το παιδικό καροτσάκι, όταν θα γεννηθεί το μωρό τους. Κι αυτό. Απ' ότι φαίνεται. Είναι αρκετό για να αναστατώσει μια ολόκληρη ζωή "επί πιστώσει".
Σας θυμίζει κάτι αυτό; Οι περισσότεροι ίσως να βλέπουν, ήδη, τον εαυτό τους στο πρόσωπο του Γιαν Άϊλερς. Να που ο καταναλωτής δεν είναι κάποιος άγνωστος, δεν ανήκει σε κάποια ειδική κατηγορία ή ομάδα, εθνική ή άλλη. Απ' όπου κι αν προέρχεται, αυτό που είναι σίγουρο, κι αυτό που τον χαρακτηρίζει, είναι ό,τι έχει εξελιχτεί σε σκλάβο του αντικειμένου. Η συνείδηση του, είναι υποταγμένη, πρόθυμα, στην προπαγάνδα που προσπαθεί να εντυπωσιάσει τη λατρεία της κατανάλωσης. Μέσα από την παγίδευση της συνείδησης οδηγείται κατευθείαν στο τέλμα της αλλοτρίωσης.
Η απάντηση, για το βαθμό που έχει επέλθει η αλλοτρίωση στο άτομο, σήμερα περισσότερο ίσως και από την εποχή που ο συγγραφέας αποτύπωσε τις σκέψεις του, αλλά και για την αδυναμία του ατόμου να συνειδητοποιήσει ό,τι η εργασία που εκτελεί είναι κοινωνικά χρήσιμη και ό,τι θα πρέπει να την αντιμετωπίζει, αλλά και να αντιμετωπίζεται, ως προσφορά και ως δημιουργία, δίνεται πάλι μέσα από τον ίδιο τον Γιαν Άϊλερς, που, ενώ αντιλαμβάνεται την κατάσταση που τον περιβάλει, μονολογεί : "Δεν μπορώ να πω όμως! Μας δέσανε τα χέρια για τα καλά", και δεν φαίνεται να διατηρεί πολλές ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο.
Σκλάβος μιας δήθεν υλικής ευημερίας, βουτηγμένος στην απάτη της καταναλωτικής κοινωνίας, δεν θα μπορούσε να μην πιαστεί στην παγίδα. "Και τι θα πει ο κόσμος; Ούτε ένα καροτσάκι δεν μπορώ να πάρω για το παιδί... Ρεζιλευτήκαμε... Ας πάει στο διάβολο το καροτσάκι", επιτίθεται, με απλοϊκό τρόπο, στα αντικείμενα που τον υποδούλωσαν, χωρίς να συνειδητοποιεί ό,τι τα αντικείμενα αυτά, είναι που κρύβουν τα αφεντικά, χωρίς να μπορεί να προσδιορίσει ακριβώς, ποιος είναι αυτός που του έδεσε τα χέρια (και το μυαλό, θα έλεγα σήμερα).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου